به نقل از حکیم مهر:
دکتر افشین ابراهیمی: با توجه به اینکه این روزها عضو جدید خانواده کرونا در حال جولان بوده و گیتی‌شمول (پاندمیک) شده است، خانواده بزرگ دامپزشکی کشور به عنوان بخشی از کادر بهداشتی و درمانی، افزون بر نقش همیشگی و کنونی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های مرتبط، در این شرایط در آگاهی‌رسانی همگانی نیز حایز نقش فعال و چشمگیری هستند. ازین رو، بر ماست تا مروری روزآمد بر دانسته‌های خود در این زمینه داشته باشیم. هدف و مجال این نوشتار، تدریس ویروس‌شناسی نیست و بسیار گزیده و گذرا، اطلاعات خود را درباره این خانواده چالش‌زا بازآوری و به روزآوری می‌کنیم.
خانواده کروناویریده، دربردارنده ویروس‌هایی با RNA تک‌رشته‌ای و پوشینه‌دار هستند که ۸۰ تا ۲۲۰ نانومتر بوده و اغلب آنها کروی شکل می‌باشند.
علت نام‌گذاری آنها به وجود برجستگی‌های تاج مانندی است که از پوشش خارجی آنها خارج شده و ظاهری شبیه به پرتوهای خورشید به آن می‌دهد.
خانواده کروناویریده شامل دو زیر خانواده است:
الف. کروناویرینه: شامل تعدادی از پاتوژن‌های پستانداران و پرندگان است که تعدادی از بیماری‌ها از جمله پنومونی، آنتریت، هپاتیت، آنسفالومیلیت، نفریت و دیگر اختلالات را ایجاد می‌کند.
عفونت‌های کروناویروسی و شبه کروناویروسی در خوک، گاو، اسب، شتر، گربه، سگ، جوندگان، پرندگان، خفاش‌ها، خرگوش، راسو، سمور و گونه‌هایی از حیات وحش توصیف شده است، هر چند بسیاری از عفونت‌های کروناویروسی به صورت تحت بالینی هستند.
ب. توروویرینه: شامل پاتوژن‌هایی در حیوانات آبزی و خشکی‌زی بوده و دربردارنده دو جنس توروویروس (برنه ویروس اسب و بردا ویروس گاو) و رافینی ویروس (ویروس بریم سفید در ماهی) می‌باشد.
زیر خانواده کروناویرینه بر پایه ویژگی‌های ژنتیکی و سرولوژیکی به ۴ جنس تقسیم می‌شود:
- آلفا کروناویروس:که شامل ویروس‌های زیر است:
– کروناویروس سگ
– کروناویروس گربه
– کروناویروس راسو و سمور
– کروناویروس‌های E ۲۲۹ و HKU1 انسان
– ویروس گاستروانتریت واگیردار خوک
– کروناویروس تنفسی خوک
– ویروس اسهال اپیدمیک خوک
– و بسیاری از ویروس‌های یافت شده در خفاش‌ها
- بتا کروناویروس:که خود به چهار گروه تقسیم می‌شود:
گروه A:
– ویروس هپاتیت موش خانگی
– کرونا ویروس موش صحرایی
– کروناویروس های گاو و اسب
– کروناویروس تنفسی سگ
– ویروس آنسفالومیلیت هماگلوتینه کننده خوک
– تعدادی از کروناویروس‌های انسان
گروه B:
– کرونا ویروس SARS انسان
– کرونا ویروس‌های گربه سیویت، سگ راکون و خفاش نعل اسبی
گروه C:
– کرونا ویروس MERS انسان و شتر
– کروناویروس‌های بسیار نزدیک به خفاش
گروه D:
– فقط شامل کرونوویروس‌های خفاش
- گاما کروناویروس:
– ویروس برونشیت عفونی طیور
– کرونا ویروس بوقلمون (ویروس بیماری تاج آبی)
– و چندین ویروس طبقه‌بندی نشده از پرندگان وحشی و پستانداران دریایی مثل وال و دلفین
- دلتا کروناویروس:که اخیراً شناسایی شده‌اند شامل:
– ویروس‌هایی از خوک‌ها و تعدادی از پرندگان وحشی و نیز ویروسی از گربه پلنگی آسیایی
اعتقاد بر این است که مهره‌داران خونگرم پروازکننده، میزبان‌های نهایی برای استخر ژنی کرونا ویروس هستند وکرونا ویروس‌های آلفا و بتا با خاستگاه خفاش و کروناویروس های گاما و دلتا دارای خاستگاه پرندگان می‌باشند.
ویروس‌های زیرخانواده توروویرینه با وجود داشتن شباهت بسیار زیاد، از نظر ژنتیکی با کروناویروس‌ها متفاوتند.
به هر روی، بسیاری از توروویروس ها هنوز کاملا شناخته و توصیف نشده‌اند.
چند نکته درباره کرونا ویروس ها:
مکانیسم تکثیر منحصر فردی دارند.
سرعت نوترکیبی و میزان جهش در آنها بسیار بالاست.
قدرت سازگاری و تطبیق با میزبان جدید در آن ها بالاست.
خفاش ها دستکم میزبان ۳۰ گونه کرونا ویروس می باشند (میزبان بیش ترین تعداد کرونا ویروس).
گرایش (تروپیسم) آلفا کروناویروس ها و بتا کروناویروس ها در نمونه های روده و مدفوع، خیلی بیشتر از نمونه های حلق یا ادرار است.
وجود پوشینه چربی ویروس، کرونا ویروس ها را به شرایط محیطی همچون خشکی، گرما، pHهای خیلی پایین و خیلی بالا، فرابنفش(UV) و دترجنت ها حساس می کند.
وجود میزبان حساس در ناحیه شدینگ ویروس، برای تکمیل چرخه گسترش ویروس مورد نیاز است.
مراقبت در خصوص انتقال بین گونه ای باید بطور اختصاصی در اطراف بازارهای حیوانات، فارم ها و قصابی ها ، یکی از راه های حفاظت انسان از بیماری های زئونوز جدید است.
این نمودار، میزان نسبی شناسایی کرونا ویروس های خفاش از دو زیر جنس آلفا و بتا ویروس از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ در هنگ کنگ (محل کشف نخستین کرونا ویروس شبه سارس در خفاش نعل اسبی) را نشان می دهد.
و اما
ویروس عامل بیماری نوپدید کرونا ویروسی COVID-19:
نخستین بار در ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ تعدادی از بیماران مبتلا به پنومونی با عامل ناشناخته از ووهان چین گزارش شدند.
عامل این بیماری که به اختصار، به آن ۲۰۱۹-nCoVمی گویند از نظر طبقه بندی، به زیر جنس ساربکوویروس (نام جدید گروه B) از جنس بتاکروناویروس تعلق دارد که از نظر توالی ژنومی ۷۹% به ویروس سارس و ۵۰% به ویروس مرس شباهت دارد.
تا پیش از ظهور این ویروس، ۶ کرونا ویروس انسان شناخته شده بود از جمله SARS و MERS
میزان تلفات کووید-۱۹ نسبت به سارس (۱۰%) و مرس (۳۵%) کمتر پیش بینی شده است (۲-۳%).
در پایان باید خاطرنشان کرد که در حال حاضر قرنطینه و حبس خانگی خود خواسته و رعایت اصول امنیت زیستی همراه با حفظ آرامش، موثرترین راه پیشگیری و گسست چرخه شیوع بیماری می باشد.
در این شرایط وظیفه مراکز پژوهشی و تصمیم گیر، انجام فرایند مراقبت شدید در مناطق جغرافیایی گوناگون است بطوریکه تصویر جامع تر و دقیق تری از همه گیری جهانی به دست آید و افزون بر مهار این عالمگیری، برای موارد مشابه در آینده نیز آمادگی لازم صورت گیرد.
مطمئنا در دهه آینده، با استفاده از اطلاعات ژنومی و به کمک فناوری هایی مانند ساخت کلون های وحشی و جهش یافته عفونی، بشر قادر خواهد بود آزمایش هایی را طراحی کند تا مکانیسم مولکولی پرش بین گونه ای را بطور دقیق بشناسد و با استفاده از تجربیات پیشین، کم ترین آسیب ممکن را متحمل شود.
گردآورنده: دکتر افشین ابراهیمی (دامپزشک بخش خصوصی مشهد)
لینک مستقیم مقاله